Wieża Bismarcka na Jańskiej Górze

Najstarsza wieża Bismarcka, znajdująca się na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego ( eksklawa Jańska Góra ) wybudowana w 1869 roku obecnie popadająca w ruinę. Wieżę zbudował właściciel majątku w Sokolnikach Friedrich Schröter jeden z wielbicieli kanclerza BIsmarcka. Po odniesieniu przez Bismarcka sukcesu w wojnach w latach 1864 i 1866, major w stanie spoczynku Schröter rozpoczął budowę. Na plac budowy wybrał południową stronę Jańskiej Góry (253m.n.p.m) koło Janówka (gmina Jordanów Śląski), której część (1.100 morgów) była w jego posiadaniu.

Prace budowlane rozpoczęły się 15.04.1869. Do budowy wieży posłużył miejscowy serpentynit, oraz piaskowiec, granit i cegły. Wykonawcą został mistrz murarski Bernhardt z Niemczy pod nadzorem kierownika budowy Rademachera.

Uroczyste otwarcie wieży nastąpiło 18 października 1869.

Opis wieży po ukończeniu budowy

Wieża ma neogotycki charakter i ok. 23 m wysokości oraz średnice 4 metrów. Podzielona jest na 6 kondygnacji. Dolna część (piwnica i parter) posiada osobne wejście. Cztery kamienne schodki prowadzą wprost do małego pomieszczenia o wym. 2m x 2m. Po stronie wschodniej znajduje się nisza, a po stronie zachodniej szczelina okienna.

Po przejściu czterech kamiennych stopni dochodzi się do lewoskrętnych schodów, położonych po prawej stronie (przynajmniej 12 stopni), prowadzących do piwnicy (izba pamięci Bismarcka).

Wejście na platformę rozpoczyna się po stronie wschodniej zewnętrznymi schodami, obiegającymi wieżę dookoła (przynajmniej 25 kamiennych stopni), aż do wejścia położonego po stronie południowej.

Stąd kamiennymi schodami (42 stopnie) można dostać się do galerii środkowej z otworem okiennym po stronie południowej. Następne 22 stopnie prowadzą na piętro z czterema oknami zakończonych ostrołukiem.

Na ostatniej kondygnacji (wartowni) znajduje się wejście na platformę widokową otoczoną krużgankiem. To wejście to opuszczane drzwi o wym. 1m x 1m, do których dostać się można drewnianą drabiną.

Dolny trzon wieży otoczony jest okrągłym drewnianym pawilonem o promieniu 5,20m, gdzie można się schronić podczas złej pogody.

Nad wejściem widnieje pozłacana inskrypcją „EHREN BISMARCK“ („KU CZCI BISMARCKA”), a pod nią rok zakończenia budowy „1869”.

Na dwóch marmurowych tablicach przymocowanych do ściany wartowni widnieją inskrypcje:
„ZUR ERINNERUNG AN DIE RUHMES- UND SEGENREICHEN JAHRE 1864 UND 1866“ („NA PAMIĄTKĘ CHWALEBNYM I BŁOGOSŁAWIONYM LATOM 1864 I 1866” )

oraz

„DEM ANDENKEN AN DEUTSCHLANDS RUHMREICHES SIEGES- UND EINIGUNGSJAHR 1870 WEIHT DIESEN STEIN DER BAUHERR“

(„NA PAMIĄTKĘ CHWALEBNEJ ROCZNICY ZWYCIĘSTWA I ZJEDNOCZENIA NIEMIEC 1870 POŚWIĘCA TEN KAMIEŃ INWESTOR”)

Jest to wieża, na której nie było możliwości rozpalania ognia. Koszty jej wzniesienia wyniosły ok. 18 000 marek ( wg innego źródła 4 980 marek). Dolna część wieży była początkowo otoczona okrągłym drewnianym pawilonem (zachowanym jeszcze w 1910) o promieniu 5,20 m, w celu osłony podczas złej pogody.

W czasie II wojny światowej w 1945 w dolną część wieży trafiły dwa pociski małokalibrowe, które uszkodziły ją w znacznym stopniu.

Obecnie wieża jest w bardzo złym stanie technicznym; brak wejścia na platformę widokową.

Historia wieży Bismarcka na Jańskiej Górze

Po uroczystym otwarciu, od roku 1870 w każdą sobotę i niedzielę, wieża wraz z otaczającym ją parkiem dostępna była dla zwiedzających. W wieży prowadzona była działalność gastronomiczna i rozrywkowa. Klucze do wieży można było wypożyczyć od służącego właściciela majątku.
W roku 1909 klucz można było wypożyczyć w dominium w Sokolnikach. W roku 1910 istniał jeszcze drewniany pawilon.
W czasie II. wojny światowej w dolną część wieży trafiły dwa pociski małokalibrowe, które uszkodziły ją w znacznym stopniu.
W maju 1992 wieża znajdowała się w stanie wymagającym renowacji. Brakowało pawilonu oraz jakiejkolwiek informacji wskazującej, że jest to wieża Bismarcka.
W sierpniu 2002 wieża znajdowała się w stanie ruiny. Środkowa galeria była jeszcze dostępna.
Od czerwca 2003 wieża jest prawnie chroniona.
Rok 2023 – wieża niszczeje, jej stan techniczny jest zły, pozostaje niezabezpieczona przed dewastacja oraz warunkami atmosferycznymi